Bíóhöllinn á Akranesi

Forsaga Bíóhallarinnar

1942 Hafin var bygging á Bíóhöllinni á Akranesi árið 1942 fyrir tilstuðlan hjónanna Ingunnar Sveinsdóttur og Haraldar Böðvarssonar.

1943 þann 8. október var húsið formlega tekið í notkun. Samkv. Alþýðublaðinu frá sunnudeginum 10. október 1943 var húsfyllir í Bíóhöllinni þegar afhending hússins fór fram.

Það var séra Þorsteinn Briem sóknarprestur og prófastur sem fór þá með blessunarorð, rakti sögu húsbyggingarinnar og lýsti tilgangi þeirra hjóna með gjöfinni, sem væri sá, „að þangað ættu Akurnesingar að sækja menntun og fróðleik en rekstrarágóðanum að vera varið til stuðnings og uppbyggingu menningar- og mannúðarmála á Akranesi." Ólafur B. Björnsson forseti bæjarstjórnar þakkaði gjöfina með snjallri ræðu, og Pétur Ottesen alþingismaður flutti einnig ræðu í svipuðum anda," eins og segir í Alþýðublaðinu og „Karlakórinn Svanur, undir stjórn Inga T. Lárussonar, söng mörg lög, þar á meðal kvæði er nefnist „Bíóhöllin", eftir Guðmund G. Kaldbak; einnig var lesið upp kvæði eftir hann til frú Ingunnar og Haraldar." Fleira fór fram til hátíðarauka. „Það vakti sérstaka athygli hversu hljóðbylgjur hússins hafa heppnast vel, því að hvortveggja, mælt mál og söngur, nýtur sín sérstaklega vel um allt húsið," segir enn fremur - og svo mun vera enn þann dag í dag að sögn fróðra manna í þessum efnum. Þarna var því Bíóhöllin færð Akurnesingum að gjöf og á næstu árum hjálpaði þetta mjög til við uppbyggingu sjúkrahússins, því nær öllum rekstrarafgangi Bíóhallarinnar var í fyrstu ráðstafað í þá uppbyggingu.

Árið 1943 voru íbúar Akraneskaupstaðar 2026 talsins og fyrsta kvikmyndin sem sýnd var mun hafa verið „Refsinornin“ sem ekki var álitin nein úrvals kvikmynd.

1944 komu 56.425 sýningargestir í Bíóhöllina á 185 sýningar og því 305 manns að meðaltali á hverja sýningu. Húsið rúmaði 377 manns í sæti. 

1945 (10. júlí) var gerð sérstök skipulagsskrá og segir í 2. gr. að stjórn Bíóhallarinnar skuli skipuð fimm mönnum, þremur úr fjölskyldu gefenda, sóknarpresti Akraneskirkju og bæjarstjóra Akraneskaupstaðar. 

1963 urðu flestir sýningargestir á einu ári en þá urðu þeir 43.491 á almennum sýningum og á barnasýningum urðu þeir 17.050 eða samtals 60.541. Mánudaginn 1. október 1963 sagði Haraldur Böðvarsson aðspurður í viðtali við „p.sv." hjá dagblaðinu Vísi um það hvernig hafi gengið að byggja Bíóhöllina: „Það gekk í alla staði ágætlega. Mörgum finnst það eflaust nokkuð spaugilegt, þegar ég segi að engin teikning hafi verið gerð af húsinu. Sannleikurinn var sá, að ég sá mynd af kvikmyndahúsi í Stokkhólmi og fór töluvert eftir þeirri mynd. Ég kom á hverjum degi til smiðanna og sagði þeim fyrir. En um leið gætti ég þess að hafa bygginguna nógu sterka, veggina þykka og hæfilega mikið af járni.“ Vinnuteikningar að Bíóhöllinni mun þó Óskar Sveinsson byggingarmeistari hafa gert og segir í Alþýðublaðinu fyrrnefndan dag: „Var aðalteikningin gerð eftir sænskri fyrirmynd og er sérkennileg að öllu leyti miðað við íslenskan byggingastíl, ekki síst framhliðin sem er í hreinum, léttum, formföstum en þó látlausum línum. Húsið er „trektmyndað“ þannig að framhlið þess er 16.5 metrar en bakhlið 13.5 m. Lengd þess er 28.5. Loftið er hvelfing, en veggir eru í fjórum lóðréttum bylgjum, sem ná frá gólfi í loft. Í brotum bylgjanna eru ljósatækin falin og ofnarnir eru greyptir í þrær niður við gólf." Fyrrnefndur Óskar Sveinsson hafði yfirumsjón með byggingunni, ásamt Haraldi Böðvarssyni eins og enn fremur kemur fram í Alþýðublaðinu og Finnur Árnason húsameistari var aðalsmiður. „Aðalsteinn Árnason ásamt Erlendi Þ. Magnússyni sáu um múrsmíði en Lárus Árnason annaðist málningu. Gréta Björnsson og maður hennar, Jón Björnsson, skreyttu húsið og Sveinn Guðmundsson setti niður vélar og annaðist raflagnir. Ástráður Proppé og Ingimar Magnússon smíðuðu stólana en Runólfur Ólafsson sá um bólstrun. Haraldur Sigurðsson sá um hitalögn í húsið, en Ingólfur Waage annaðist terrassolagningu á ganga og stiga, en vél til þess verks var að mestu smíðuð á Akranesi. Þorbergur Guðlaugsson lagði dúka."

1981 (17. nóvember) kemur m.a. eftirfarandi fram í skjali undirrituðu af Haraldi Sturlaugssyni fyrir hönd afkomenda gefenda: „Í tilefni af 75 ára afmæli H.B. & Co h.f. viljum við, afkomendur gefenda, vinna að því að ný skipulagsskrá verði gerð í samráði við Bæjarstjórn Akraneskaupstaðar þar sem afkomendur gefenda verði ekki áfram í stjórn. Ástæðan fyrir þessari ákvörðun er m.a. sú, að það markmið sem í upphafi var sett er nú breytt með breyttum tímum. Við teljum að Bíóhöllin standi á vissum tímamótum. Ákvarða þarf á allra næstu árum hvernig uppbyggingu Bíóhallarinnar skuli háttað. Þessi uppbygging er nauðsynleg til þess að þróuninni verði fylgt eftir og þar með reynt að tryggja að Akurnesingum nýtist þetta húsnæði eins vel og kostur er. Hér er um framtíð hússins að ræða, hvernig það á að stækka og þróast.”

Nú 2024 er Bíóhöllin leigð út frá Akraneskaupstað sem kvikmynda-, tónleika- og sýningasalur. Leigutaki og framkvæmdastjóri þar er Ísólfur Haraldsson.